Karl Jaspers: filozofia wolności, red. C. Piecuch, P. Wójs (2023)
Wolność egzystencjalna zajmuje kluczowe miejsce nie tylko w pismach czysto filozoficznych, ale też – jako wolność wspólnoty ludzkich egzystencji – w rozprawach z zakresu Jaspersa filozofii politycznej i społecznej […]. Dlatego zarówno jego diagnozy współczesnej sytuacji, jak i te prezentowane przez innych filozofów współczesnych, skupiają się na przedstawianiu dzisiejszych zagrożeń wolności wynikających z uwarunkowań historycznych, a także rozmaitych form zniewolenia, iluzji wolności, wolności fałszywej czy wręcz lęku przed wolnością, wreszcie różnych sposobów ucieczki przed nią.
ze Wstępu
Rafał Czekalski „Między„ egzystencją a transcendencją (2021)
W niniejszej monografii przedmiotem formalnym było ukazanie tego charakterystycznego napięcia pomiędzy egzystencją a transcendencją w człowieku. Osoba ludzka w ujęciu Jaspersa jest w nieustannym ruchu, jest bytem świadomym i dynamicznym, nieustannie tworzącym się (in statu fieri). Głos transcendencji, który dociera do człowieka, ma różne źródła. Dlatego także w niniejszej pracy konieczne było dokładnie określenie, czym dla Jaspersa jest transcendencja. Jaspers używał do jej określenia różnych sformułowań, m.in. boskość, Bóg, Absolut.
Karl Jaspers: filozofia wieczysta – filozofia czasu, red. C. Piecuch, P. Wójs (2021)
Karl Jaspers w licznych pracach, zarówno filozoficznych jak i autobiograficznych, przedstawiał swoje rozumienie filozofii, niezmiennie podkreślając, że jest ona ugruntowana na pojęciu philosophiae perennis…dla niego filozofia zawsze miała ważność jako „wieczna filozofia” i nigdy nie czynił samej świadomości epoki punktem wyjścia. Główny cel filozofii, a zarazem przesłanie swego dzieła widział w tym, by „uobecnić to, co jest, co w swym ostatecznym sensie jest pozaczasowe…”, odnaleźć pozaczasowy, odwieczny sens. Opisuje to jako zdobycie dla niego „przestrzeni”, możliwe dzięki „bezwarunkowości egzystencjalnego życia” jednostki. W tej szczególnej przestrzeni nasłuchuje człowiek wielkich filozofów, przyswaja ich myśli, interpretuje je, wchodzi z nimi w dialog, w dyskusję, czyli, jak to określa Jaspers: „czerpie ze źródeł”. W ten sposób przyswajana tradycja filozoficzna, przemawia każdorazowo do pojedynczego człowieka, który, obcując z myślami wielkich filozofów, wstępuje w obszar wspólnego z nimi filozofowania i w komunikacji z nimi dąży do swojego własnego rozwoju
Czesława Piecuch, Die existentielle Metaphysik von Karl Jaspers (2019)
Die existentielle Metaphysik von Karl Jaspers ukazała się w wydawnictiwe Schwabe, w Bazylei. Jest przekładem polskiego wydania monografii Czesławy Piecuch, Metafizyka egzystencjalna Karla Jaspersa (Universitas 2011). Wydawnictwo Schwabe wydaje od 2018 roku całość dzieł Karla Jaspersa, 52 tomy.
Karl Jaspers: Logos i alogon, red. C. Piecuch (2019)
Artykuły zawarte w kolejnym, V tomie Serii Jaspersowskiej ogniskuje zasadniczy temat książki, jakim jest problem rozumu i jego granic, rozpatrywany na tle myśli Karla Jaspersa. Jak pokazują autorzy w swych opracowaniach, temat ten poruszał już starożytnych, co widać na przykładzie drogi życiowej samego Sokratesa, a poczynając od nich był obecny przez całą tradycję filozoficzną, poprzez Kanta po Maritaina i Bultmanna. Poznajemy oryginalne stanowisko Karla Jaspersa wobec rozumu, a w jego kontekście także poglądy innych wybitnych myślicieli współczesnych, ukazujące relacje wiary i rozumu, mitu i symbolu, jako różnych dróg dochodzenia do prawdy najwyższej. Autorzy rozpatrują znaczenie poznania obiektywnego i intersubiektywnego w komunikacji międzyludzkiej, rolę paradoksu i sprzeczności w myśleniu filozoficznym i w dyskusji z omawianymi przez siebie filozofami zadają pytania o możliwość spotkania i współistnienia rozumu i tego, co pozarozumowe.
Karl Jaspers, Problem winy, tłum. J. Garewicz (2018)
„Problem winy jest więc tekstem programowym, który wychodzi od diagnozy niemieckiej winy, by uczynić ją dostępną rozumowaniu i w ten sposób przygotować czytelników do wykonania zadania metamorfozy indywidualnie, lecz na podstawie zasobu, jaki stanowi tożsamość zbiorowa.
Rozum nakazuje przyjąć to zadanie, jakkolwiek byłoby trudne i bolesne, inaczej bowiem zguba stanie się nieuchronna. Rzecz jednak w tym, że rozum staje w tym wypadku do walki z potężnymi siłami, których zadaniem jest chronić winnych przed cierpieniem wywołanym świadomością własnej zawinionej bezrozumności.”
Karl Jaspers, Filozofia Tom 1 Filozoficzna orientacja w świecie (2019)
Filozofia Karla Jaspersa bezsprzecznie należy do dzieł ścisłej czołówki klasyki filozoficznej, które nie zostały jeszcze przełożone na język polski. Wraz z Byciem i czasem Heideggera oraz Byciem i nicością Sartre’a tworzy wielką trylogię arcydzieł filozofii egzystencjalnej. Dotychczas w języku polskim Jaspersa można było poznać tylko z lektury jego mniejszych i bardziej popularnych rozprawek, będących często zapiskami z wykładów, a nawet odczytów radiowych. Wielkiego filozofa na ogół kojarzy się więc z atrakcyjnie brzmiącymi frazami, takimi jak sytuacje graniczne, lęk egzystencjalny czy pasja nocy. Jaspers był jednak przede wszystkim autorem monumentalnych, trudnych dzieł. Hannah Arendt nazwała go Kantem dwudziestego wieku.
Maciej Urbanek, Struktura bytu ludzkiego w świetle koncepcji „ogarniającego” w filozofii Karla Jaspersa (2017)
Karl Jaspers to bez wątpienia jeden z najważniejszych myślicieli XX wieku. Opracowane przez niego pojęcia sytuacji granicznych, wiary filozoficznej czy komunikacji egzystencjalnej na stałe weszły do słownika europejskiej humanistyki, a jako najczęściej podejmowane przez komentatorów zdominowały zakres recepcji twórczości tego filozofa. Tymczasem dla samego Jaspersa środek ciężkości jego myśli znajduje się gdzie indziej. Zasadność analiz egzystencji, wolności czy komunikacji zależy bowiem od bardziej źródłowego, metafizycznego namysłu nad całością Bytu oraz sposobu, w jaki jednostka odkrywa samą siebie na jego gruncie. Stąd też kluczowym wątkiem przenikającym i jednocześnie spajającym całość twórczości autora Philosophieokazuje się ostatecznie nie tyle jego koncepcja egzystencji, ile raczej teoria ogarniającego (das Umgreifende). Teoria, której podjętą po raz pierwszy próbę całościowego opracowania stanowi niniejsza książka.
Karl Jaspers, Idea Uniwersytetu, tłum. W. Kunicki (2017)
Napisana wkrótce po II wojnie światowej Idea uniwersytetu (wyd. drugie zmienione, 1946) jest wyrazem pogłębionej refleksji nad misją uniwersytetów, mającą niewątpliwe znaczenie dla kondycji człowieka i wielu aspektów jego działalności.
Karl Jaspers: Filozof – świadek czasu, red. C. Piecuch (2016)
Rozprawy zawarte w niniejszym tomie prezentują myśl Karla Jaspersa i innych wybitnych filozofów ukazujących w swych dziełach dylematy epoki i dostrzegających w takim zaangażowaniu swe zadanie. Wedle Jaspersa istnieje ścisły związek filozoficznego myślenia z wyzwaniami epoki, uważa on, że pytania filozofii są odwieczne, ale uwarunkowania epoki zmieniają ich kształt na skutek nowych doświadczeń historycznych. W jego przekonaniu, filozofia nie ogranicza się do samego myślenia, lecz potwierdza się w praktyce życia jednostek i w ich życiu politycznym. Ci wyjątkowi myśliciele są nie tylko obserwatorami negatywnych zjawisk i autorami dramatycznych diagnoz, wyrazicielami niepokojów trawiących współczesne społeczeństwa, lecz także aktywnymi świadkami epoki, podejmującymi wysiłki w kierunku opracowania filozoficznego remedium na ułomności naszego świata. Stawiają oni pytania o to, czym jest człowieczeństwo, na czym polega stawanie się człowiekiem i na jakie zagrożenia ono dzisiaj napotyka. Przedstawiają analizy takich zagrożeń, tak jak na przykład wybitny myśliciel, Otto F. Bollnow, który wskazuje na technikę i racjonalizację życia jako główne w dzisiejszych czasach przeszkody na drodze jego realizacji. Filozofia Emmanuela Mouniera, przedstawiciela współczesnego personalizmu, podobnie jak Karla Jaspersa, szuka rozwiązania problemów współczesnego świata w uczestnictwie jednostek we wspólnocie ogólnoludzkiej, w podkreślaniu tego, że człowiek jest istotą społeczną. Te koncepcje konfrontowane są z filozofami dialogu, a o fenomenologii Świadka, którym może być filozof, piszą autorzy tekstu o Gabrielu Marcel, nazywanym filozofem świadectwa.
Karl Jaspers, Rudolf Bultmann, Problem demitologizacji, tłum. D. Kolasa, T. Kupś, M. Pawlicki (2015)
Niniejsza książka została wydana po niemiecku pod tytułem Die Frage der Entmythologiesierung. Esej Mit i religia stanowił podstawę wykładu, który Jaspers wygłosił na Kongresie Teologów Szwajcarskich w Bazylei. Tekst został następnie opublikowany w „Schweizerische Theologische Umschau” (nr 21/1953) oraz w niemieckim miesięczniku „Merkur” (Heft 69; 1953) pod tytułem Wahrheit und Unheil der Bultmannschen Entmythologiesierung. Odpowiedź Rudolfa Bultmanna (Antwort an Karl Jaspers) ukazała się w „Theologische Zeitschrift” (nr 10/1954), czasopiśmie wydawanym przez Wydział Teologii Uniwersytetu w Bazylei, a także w „Merkur” (Heft 75; 1954). Jaspers odpowiedział listem otwartym opublikowanym w czasopiśmie „Merkur” (Heft 76; 1954).
(fragment Noty edytorskiej)
Karl Jaspers: w kręgu wielkich myślicieli współczesności, red. C. Piecuch (2015)
Prezentowana książka stanowi zbiór artykułów poświęconych twórczości wybitnego współczesnego filozofa, Karla Jaspersa. Problematyka części pierwszej ogniskuje się wokół głównych zagadnień jego myśli filozoficznej; obejmuje ona jego oryginalne ujęcie filozofii i jej roli w kształtowaniu życia osobowego człowieka, pojmowanie przez niego analizy egzystencjalnej jako rozumienia i rozjaśniania egzystencji oraz interpretacje głównych pojęć filozofii Jaspersa, takich jak wolność, sytuacje graniczne, komunikacja egzystencjalna, filozoficzny sens historii i autobiografii. Teksty zawarte w części drugiej przedstawiają w sposób krytyczny analogie i różnice pomiędzy filozofią Jaspersa a koncepcjami innych wielkich przedstawicieli dziewiętnastowiecznej i dwudziestowiecznej filozofii europejskiej, między innymi Bollnowa, Heideggera, Spenglera, Nietzschego i Levinasa. Rozmaitość zagadnień omawianych w niniejszej pracy oddaje bogactwo myśli Karla Jaspersa, zarówno w jej zasadniczym wymiarze filozoficznym, jak i w aspekcie społecznym i politycznym. Myśl ta, w zestawieniu z interpretacjami poglądów innych wybitnych filozofów, zaprezentowanymi przez autorów prac, ukazuje ścieranie się idei we wspólnocie filozoficznej wybitnych przedstawicieli epoki i daje świadectwo jej ducha.
Karl Jaspers, Strindberg i van Gogh, tłum. B. Andrzejewski (2014)
Niniejsza książka stanowi niezwykle ważny przyczynek do antropologii filozoficznej; zawiera pouczające kompendium wiedzy na temat ludzkiej psychiki, zwłaszcza w przypadkach jej odstępstw od normy; porusza ważny i niezwykle interesujący problem zbieżności, ale także granic geniuszu i schizofrenii. Została napisana w sposób przystępny i jest przeznaczona dla każdego czytelnika, niekoniecznie wyspecjalizowanego w dziedzinach filozofii i psychiatrii.
Karl Jaspers, Kierkegaard, tłum. D. Kolasa, T. Kupś (2013)
„Kim właściwie Kierkegaard był i co chciał przekazać, tego jak sądzę, nie wie nikt. O wszelkich dających się wskazać detalach jesteśmy świetnie informowani, zwłaszcza przez duńskich badaczy. Lektura pism Kierkegaarda jest fascynująca, lecz możliwa na rozmaite sposoby. Kierkegaard sam dostarczył szeregu znaczących informacji oraz interpretacji dotyczących własnej osoby. Mimo to zarówno jego osoba, a także to, co czynił, oraz to, co mówił, pozostaje dla nas wciąż problematyczne”
Karl Jaspers, Kierkegaard dzisiaj (1964)
Karl Jaspers: Człowiek w epoce przełomu (2013)
Paweł Wójs, Rozum w filozofii egzystencji (2013)
Mirosław Żelazny, Filozofia i psychologia egzystencjalna (2011)
Czesława Piecuch, Metafizyka egzystencjalna Karla Jaspersa (2011) Jest to monografia o szczególnej wartości, gdyż pozwala uzyskać wgląd w samą istotę zarówno sposobu jego [Jaspersa] filozofowania, jak też uzyskanych wyników. (…) w polskim piśmiennictwie filozoficznym dotyczącym zapatrywań Jaspersa jest ona pierwszą pracą będącą rezultatem tak szeroko zakrojonego zamierzenia badawczego. (…) Z monografii wyłania się pełny i przejrzysty obraz jego poszukiwań filozoficznych, uzyskany dzięki ostrożnej i wnikliwej interpretacji jego poglądów… Autorce udała się rzecz niełatwa, mianowicie budowanie tego obrazu niejako „od wewnątrz”. Zapewne takiemu postępowaniu monografia zawdzięcza znaczne przybliżenie do ujęcia spraw przez samego Jaspersa oraz uderzającą zwartość. Autorka sięga zarówno do wczesnych prac Jaspersa, jak też do prac późnych (…) w zasięgu zainteresowań i rozważań Autorki znalazła się niemal cała filozofia Jaspersa. W przypadku Metafizyki egzystencjalnej Karla Jaspersa mamy do czynienia z dziełem wybitnym.
Z recenzji prof. Adama Węgrzeckiego
Karl Jaspers: Myślenie zaangażowane (2011)